سنگ پشت

گیل نگاه-مزدک پنجه ای:امروزه گردشگری شهری در زمره مهم‌ترین صنایع توسعه پایدار شهری، فرصت فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی برای مدیریت شهری به شمار می‌رود. اجرای تورهای گردشگری هدفمند،استقرار ایستگاه‌های راهنمای مسافر و تسهیلات ویژه رفت‌وآمد به نقاط فرهنگی، زیارتی، تفریحی و ییلاقی، ازجمله اقدامات زیرساختی است که مدیریت شهری درزمینه گردشگری شهری با محوریت توسعه فرهنگ گردشگری و حقوق شهروندی می‌تواند انجام دهد.

“گردشگری یکی از مولفه‌های اصلی حقوق بشر و شهروندی محسوب می‌شود و در فرآیند زیست سالم انسانی، تاثیر‌گذار است اما باوجود اهمیت آن در لایحه حقوق شهروندی قرار نگرفته و موردتوجه واقع نشده است. حقوق شهروندی دربرگیرنده امتیازات، حقوق و تکالیف شهروندان، دولت و تمامی نهادهای عمومی و مدنی در یک جامعه است. گردشگری یکی از مولفه‌های اصلی حقوق بشر بوده و در اعلامیه جهانی حقوق بشر، ۱۶دسامبر ۱۹۴۸ و در میثاقین حقوق سیاسی مدنی و فرهنگی اقتصادی به آن اشاره‌شده و گردشگری را در زمره نسل سوم و چهارم حقوق بشر قلمداد و تلقی کرده‌اند. گردشگری یا جهانگردی هم در قامت حق توسعه و هم در قالب حق فرهنگی قرارگرفته است”.[۱]

«حقوق شهروندی در گردشگری که فلسفه اصلی آن تعامل انسان‌ها با یکدیگر است، زمانی نمود پیدا می‌کند که دو جامعه‌ای که نسبت به یکدیگر شناخت ندارند باهم ارتباط می‌گیرند. در این نقطه است که حقوق افراد اعم از گردشگر، میزبان، مجری یا ارائه‌کننده خدمات شکل جدیدی به خود می‌گیرد و اگر هریک از این افراد به حقوق خود واقف نباشند، در گردشگری پایدار با مشکل مواجه خواهیم شد.»[۲]

قابلیتهای گردشگری رشت

شهر رشت دارای قدمت و اصالت تاریخی است. وجود بناهای تاریخی در سطح محلات قدیمی و مرکز شهر و تفرجگاه‌های طبیعی هم چون باغ محتشم و … از قابلیت‌های گردشگری رشت است اما بی‌توجهی مسئولان شهری رشت در دهه‌های اخیر سبب تنزل در جذب گردشگر شده است.متاسفانه بسیاری از گردشگران، شهر رشت را برای اقامت برنمی‌گزینند و صرفا از آن به‌عنوان محل دسترسی به شهرهایی چون لاهیجان،انزلی و فومن و … استفاده می‌کنند. درحالی‌که شهر رشت به‌عنوان یکی از فرهنگی‌ترین مراکز استان‌ها به شمار می‌رود نتوانسته خود را به استانداردهای صنعت توریسم در حد ایران نیز برساند.فرض بگیریم یک گردشگر برای بار دوم قرار است وارد شهر رشت شود،چه جذابیت‌هایی برای او فراهم کرده‌ایم که انگیزه لازم را به‌منظور اقامت و تفریح داشته باشد.صِرف دیدن بناهای تاریخی و تفرجگاه‌های طبیعی مطمئنا نمی‌تواند ایجاد انگیزش کند.آنچه امروزه در بسیاری از شهرهای بزرگ ایران و خارج از کشور اتفاق می‌افتد ایجاد فضاهای جدید گردشگری و اجرای برنامه‌های هنری و فرهنگی است.شهر رشت با توجه به استعداد عظیمی که در عرصه‌ی طبیعت و بناهای قدمی خاصه در محلاتی مثل ساغری سازان،پیرسرا،استادسرا و … دارد می‌تواند،انگیزش دیدار مجدد را برای هر گردشگری فراهم آورد.

به‌عنوان‌مثال پیاده راه فرهنگی و ترمیم بافت سبزه‌میدان،باغ محشم، نصب مجسمه‌های مفاخر و سایر مجسمه‌های مدرن و پست‌مدرن،احداث پارک‌های جدید،توجه ویژه به فضای سبز،رفع آلودگی از رودخانه‌ها، برپایی برنامه‌های فرهنگی چون جشنواره شمعدانی‌ها و جشنواره غذاهای محلی در سطح ملی می‌تواند ازجمله نکات مهم در جذب گردشگر به شمار آید.

شهرداری به‌عنوان یکی از دستگاه‌های مهم در عرصه‌ی برنامه‌ریزی مدیریت شهری می‌تواند به‌واسطه‌ی قدمتی که این شهر در عرصه‌ی فرهنگ و هنر دارد و چهره‌های مطرحی که از این شهر در عرصه‌ی ملی و جهانی نام‌آور شده‌اند استفاده کرده و اقدام به جذب هر چه بیشتر گردشگران کند.

برای نمونه چندی پیش در خبرها آمده بود عده‌ای از مسوولان تلاش دارند تا خانه‌ی هوشنگ ابتهاج این شاعر ملی و اصالتا رشتی را که از خانواده‌های بزرگ سمیعی است ،خریداری نمایند و آن از به‌عنوان خانه شعر استفاده نمایند که ظاهرا این طرح به‌واسطه‌ی قیمت بالای ملک نیمه‌کاره رها شد درحالی‌که سرمایه‌گذاری در این بخش با توجه به در قید حیات بودن این شاعر ضمن تقدیر،می‌تواند دستاورد اقتصادی را به لحاظ جذب توریست در درازمدت برای شهر داشته باشد.

منازل بسیاری از مشاهیر و هنرمندان در کوچه‌پس‌کوچه‌های رشت مثل خانه‌ی میرزا هنوز وجود دارد که در صورت خریداری و بازسازی به‌عنوان یک امکان اقتصادی- گردشگری می‌تواند بر کاربری‌های فرهنگی  این شهر بیفزاید. برای نمونه خانه‌ی نصرت رحمانی در پیرسرا که قدمتی تاریخی دارد یا خانه‌ی آیدین آغداشلو،گلچین گیلانی و بسیاری از هنرمندان مطرح و نامدار که به‌واسطه‌ی پایگاه مردمی که دارند قابلیت جذب گردشگران فرهنگی را فراهم خواهند آورد.

شهرداری با خرید خانه‌ی نخستین شهردار رشت به نام حاج خلیل رفیع که اکنون عمارت شورای اسلامی شهر رشت نیز هست،توانست یک امکان فرهنگی- گردشگری را برای شهر به وجود آورد.

همچنین خرید خانه‌ی فرهنگ گیلان در محله ساغری سازان با معماری منحصربه‌فردش، توسط فرهنگ دوستان و یاوران این خانه ازجمله دیگر اقدامات فرهنگی بوده که به‌واسطه‌ی اجرای برنامه‌های هنری در سطح ملی توسط گروه‌های هنری این خانه ،توانسته به جذب گردشگر کمک کند.

همچنین عمارت سمیعی در ساغری سازان یا حمام حاج‌آقا بزرگ،حمام حاجی که اکنون مخروبه‌ای است،استخر طبیعی عینک و باغ‌های اطراف رشت می‌توانند به‌عنوان فضای تاریخی،فرهنگی و گردشگری هر توریستی را به خود جذب کنند.

در پایان باید افزود، با توجه به این‌که در همه كشورها مدیریت شهری متولی سازمان‌بخشی به وضعیت توریسم شهری است و در كشور ما نیز باید با بهره‌گیری از تجارب شهرهای موفق دنیا، مدیریت شهری به‌عنوان متولی گردشگری به هماهنگی سازمان‌ها و دستگاه‌های مسئول بپردازد،بر این اساس به نظر اقدام به ایجاد سازمان گردشگری در شهرداری رشت به‌عنوان یک ضرورت فرهنگی – اقتصادی می‌تواند در تحقق توسعه حقوق شهروندی و گردشگری شهری موثر باشد.

[۱] پایگاه تحلیلی – خبری ایران بالکان ، گردشگری و منشور حقوق شهروندی ۲۳/۰۹/۱۳۹۲ کد خبر ۱۴۶۱۹

[۲] دکتر ایمانی خوشخو –محمدحسین ،روزنامه دنیای اقتصاد – شماره ۳۰۸۴-